Een wet ontstaat meestal niet in de Tweede Kamer, maar op een ministerie, vaak als reactie op een probleem, rapport of maatschappelijke discussie.
Inhoudsopgave
1. Het begint met een idee of probleem
Een wet begint meestal als:
-
Een voorstel van een minister (bijvoorbeeld over verkeersveiligheid)
-
Een reactie op maatschappelijke ontwikkelingen of EU-regels
-
Een motie vanuit de Tweede Kamer (“regering, maak hier wetgeving voor”)
Ambtenaren op een ministerie schrijven dan een wetsvoorstel, onder leiding van de minister.
2. Advies en toetsing
Voordat een voorstel naar de Kamer gaat, moet het eerst worden getoetst:
-
De Raad van State kijkt of het voorstel juridisch klopt en uitvoerbaar is
-
Er kan ook advies gevraagd worden aan andere instanties of belanghebbenden
-
Soms is er een internetconsultatie: burgers mogen reageren
De minister past het voorstel aan waar nodig.
3. Behandeling in de ministerraad
Het wetsvoorstel wordt besproken in de ministerraad (het kabinet).
Als alle ministers akkoord zijn, wordt het voorstel officieel ingediend bij de Tweede Kamer.
4. De Tweede Kamer behandelt het voorstel
Dit is vaak de drukste fase:
-
Kamerleden lezen het voorstel en stellen schriftelijke vragen
-
Er volgt een debat met de verantwoordelijke minister
-
Kamerleden kunnen amendementen indienen: voorstellen om de wet aan te passen
-
Uiteindelijk stemt de Kamer over het (aangepaste) voorstel
Als er een meerderheid vóór is, gaat het wetsvoorstel door naar de Eerste Kamer.
5. De Eerste Kamer stemt (zonder aanpassingen)
De Eerste Kamer controleert vooral of:
-
De wet juridisch goed in elkaar zit
-
De wet duidelijk en uitvoerbaar is
-
Er geen conflicten zijn met andere wetten
De Eerste Kamer mag geen wijzigingen meer aanbrengen, alleen stemmen: voor of tegen.
Een wet kan hier dus nog steeds sneuvelen.
6. Bekrachtiging door de koning
Als ook de Eerste Kamer instemt, ondertekent de koning de wet samen met de verantwoordelijke minister. Dit is grotendeels een symbolische stap, maar wettelijk verplicht.
7. Publicatie in het Staatsblad
De nieuwe wet verschijnt in het Staatsblad (de officiële bekendmaking). Vanaf dat moment is het officieel wet – óf op een latere ingangsdatum als dat erbij staat.
Wist je dat…
-
Niet alleen ministers, maar ook Tweede Kamerleden kunnen een wetsvoorstel indienen (dat heet een initiatiefwet)
-
Sommige wetten worden bewust vaag geformuleerd, zodat ze via uitvoeringsregels (AMvB’s of ministeriële regelingen) later concreet gemaakt kunnen worden
-
Een wet wordt soms nooit uitgevoerd, bijvoorbeeld omdat een nieuw kabinet het plan laat vallen na verkiezingen
Samenvatting: hoe wordt een wet gemaakt?
-
Ministerie schrijft een wetsvoorstel, vaak naar aanleiding van een probleem
-
Raad van State en eventueel het publiek geven advies
-
Ministerraad keurt het voorstel goed
-
Tweede Kamer debatteert en stemt (eventueel met aanpassingen)
-
Eerste Kamer controleert en stemt in (zonder wijzigingen)
-
Koning en minister ondertekenen
-
Publicatie in het Staatsblad → de wet is van kracht
Zo zie je: het maken van een wet is geen kwestie van één dag, maar een zorgvuldig proces. En da’s maar goed ook – wetten bepalen immers hoe wij samenleven.